Acupunctuur

Introductie over Acupunctuur

Acupunctuur (acus=naald, pungere= steken) is onderdeel van een totaal gezondheidspakket.

Hierin spelen voedingsvoorschriften, gymnastiek, ademoefeningen, massage en kruidengeneeskunde ook een rol. Acupunctuur is momenteel naast homeopathie één van de meest bekende methodes die ook bij onze dieren wordt toegepast. Naar schatting hebben in de wereld 150.000 dierenartsen training gehad in acupunctuur (Comp. and Alt. Med. p149) Er zijn vele vormen van acupunctuur. De overeenkomsten tussen al deze verschillende vormen van acupunctuur is dat er met of zonder naald geprobeerd wordt om energieblokkades op te heffen.

Geschiedenis

De eerste geschriften over acupunctuur vindt men omstreeks 1500 voor Christus. Er is bewijs dat dierenartsen in China acupunctuur praktiseerden tijdens de Zang en Chow dynastie rond 2000-3000 voor Christus. Acupunctuur is echter niet exclusief voor China. Ook in Egypte, Japan, India, Tibet, Sri Lanka en bij de Bantoes heeft men geschriften gevonden die wijzen op bekendheid met deze methode. In Noord-Europa en bij de Eskimo’s heeft men naalden aangetroffen die mogelijk voor acupunctuur zijn gebruikt. In 1671 werd het eerste geschrift over acupunctuur in Europa gepubliceerd.

Filosofie-Yin en yang

Evenwicht tussen het yin en het yang zorgt voor een gezond mens en dier. Yin staat voor vrouwelijk, het negatieve, het ontvangende, het gevolg. Yang staat voor het mannelijke, de zon, het positieve, het scheppende, het acute, de oorzaak. Men spreekt binnen de acupunctuur van yin en van yang organen. Yin en yang zijn absoluut geen statistisch gegeven en zijn continue in beweging. De monade hiernaast is het chinees symbool voor yin en yang.

Energie/Tsji/Chi/Qi

De kracht die ervoor zorgt dat deze beweging steeds plaatsvindt is de levenskracht Qi. Qi is de energie die alles doordrenkt, zowel dode als levende materie en die twee componenten bevat: het yang en het yin. Je kan Qi vergelijken met het Griekse pneuma, het prana uit de yoga en het Latijnse spiritis vitalis. Deze Qi loopt in meridianen (“lijnen”) over het lichaam. Op deze meridianen bevinden zich empirisch gevonden punten die gebruikt kunnen worden bij onderzoek en behandeling van de patiënt. Naast Qi zijn er nog vier andere “basis substanties” beschreven door de Traditionele Chinese Geneeswijze.

De vijf elementen

Er worden een aantal wetmatigheden gehanteerd en één daarvan is de vijf elementenleer. De traditionele Chinese wereldbeschouwing verdeelt de wereld in vijf elementen. Dit zijn: water, metaal, hout, vuur, aarde. Elk element heeft zijn eigen specifieke energetische eigenschappen. Water staat bijvoorbeeld voor de organen nier en blaas, gehoor, zoute smaak, winter, angst. Het verband tussen deze vijf elementen komt het beste naar voren in de Sjeng-cyclus. De elementen zijn hierbij kloksgewijs met elkaar verbonden. Onderlinge beïnvloeding gebeurt via vaste wetmatigheden. Om een voorbeeld te geven: het stimuleren van het element hout geeft automatisch een stimulatie van het element vuur en een remming van het element aarde. (zie ook het plaatje boven) Op deze manier kan dus via één element cq orgaan cq meridiaan andere elementen beïnvloed worden. Hier wordt binnen de acupunctuur dankbaar gebruik van gemaakt. Er bestaan nog veel meer wetmatigheden en uiteindelijk ontstaat zo een complex geheel waarin ervaring en de hand van de meester zeker een rol spelen.

Polsdiagnostiek

De polsdiagnostiek wordt in de diergeneeskunde niet uitgebreid beoefent. Er zijn hiervoor teveel verschillen tussen de diverse dieren en er is te weinig ervaring op dit gebied. Hetzelfde geld voor de tongdiagnostiek. Vaak gaat de acupuncturist af op een uitgebreide anamnese (vragen over de klacht, voeding, karaktereigenschappen, etc.), de eigen waarnemingen en het lichamelijk onderzoek. Bij dit lichamelijk onderzoek wordt onder andere gekeken naar lokale temperatuurverschillen en de reactie van het dier op diepe en oppervlakkige palpatie. Bij de diagnostiek wordt ook gekeken naar het soort klachten. Een ziekte of bijkomende klacht kan wijzen in de richting van een bepaald orgaan of invloed van een “perverse energie”. Er bestaan diverse invloeden die een ziekteproces kunnen veroorzaken lees hieronder meer over in ziekmakende oorzaken.

De behandeling

De behandeling is gericht op het herstellen van de harmonie tussen het yin en het yang. Blokkades, tekorten of excessen aan energie worden door middel van het aanprikken van de huid opgeheven.   Niet alleen wordt er gebruik gemaakt van naalden, maar ook laser, acupunctuurzalf, verwarmde en elektrisch gestimuleerde naalden worden gebruikt.

Onderzoek

Op vele manieren is geprobeerd om de acupunctuur met natuurwetenschappelijke methoden aan te tonen. Histologisch kon men nooit het bestaan van meridianen aantonen. Als u meer wilt lezen over de diverse onderzoeken die gedaan zijn klik dan hier.

Schadelijke effecten

Acupunctuur door een deskundige verricht, zal uiterst zelden leiden tot gevaar of schade voor de gezondheid. (van Dijk, Nederlands tijdschrift voor geneeskunde). Het grootste gevaar schuilt hem niet in de behandeling, maar eerder in een verkeerde diagnose. Hierdoor kan een dier onnodig lang lijden of zelfs aan een niet gediagnosticeerde kwaal overlijden.

Indicaties voor behandeling

Enkele voorbeelden zijn: kreupelheden, rugklachten, allergieën, afwijkende hormoonhuishouding, darmklachten, astma, artrose en hernia. Klachten van het bewegingsapparaat reageren het beste. Dat is artrose ook, dus je spreekt jezelf tegen. Ik zou zeggen:

‘Acupunctuur kan een mooie behandelmethode zijn bij alle bewegingsproblemen, hormonale afwijkingen, darmklachten, luchtwegproblemen. Zeker ook bij hernia en als pijnbestrijding bij diverse aandoeningen.‘

Er bestaan ook contra-indicaties, maar dit zal de acupuncturist met je overleggen.

Hoe gaat dat dan bij dieren?

De meeste dieren ondergaan een behandeling zonder problemen. Vaak zijn de dieren rustiger dan bij de eigen dierenarts en soms vallen ze zelfs een beetje in slaap. De methodes die gebruikt worden bij de diagnostiek en bij de behandeling verschillen per acupuncturist. Naast acupunctuur kan er gebruik gemaakt worden van andere technieken zoals manipulatie en neuraaltherapie. Ook kun je medicatie voor jouw dier mee krijgen. 

Ziekmakende oorzaken

De ziekmakende factoren ook wel “perverse energieën” genoemd, worden anders benaderd dan in de reguliere geneeskunde. Het afweervermogen (de Wei Qi) speelt hierin een belangrijke rol. De oorzaken zijn: 1. Uitwendige perverse klimatologische factoren; 2. Inwendige emotionele factoren; 3. Bijzondere factoren. De uitwendige klimatologische factoren grijpen aan op het oppervlak, maar kunnen als ze dieper doordringen ook tot klachten van de organen leiden. Hiernaast geeft de lijst inzicht in de diverse klimatologische invloeden. Elk weertype heeft zijn eigen seizoen en element. Elk element op zijn beurt weer een orgaan. Zo kan het zijn dat een ‘nier’ type paard gevoelig is voor koude en zo verder.

• KOU-winter-water
• WIND-voorjaar-hout
• WARMTE-zomer-vuur
• ZOMERHITTE-zomer-vuur
• VOCHT-nazomer-aarde
• DROOGTE-herfst-metaal

Kou & wind

Kou is in de winter een belangrijke ziekmakende factor. Kou wordt ingedeeld bij de Yin-energie, in het lichaam verminderd het de Yang-energie. Kou beïnvloed ook de nierenergie met naast lichamelijke problemen zoals pijn in de onderrug, menstruatiestoornissen en koude ledematen ook angst. Omgekeerd kan angst op zijn beurt de nier-energie weer beïnvloeden. Uitwendige kou valt het oppervlak aan. De patiënt ziet bleek, is huiverig, heeft koude ledematen, dunne ontlasting en heldere urine. Inwendige kou wordt veroorzaakt door angst, koud voedsel en uitwendige kou. Symptomen zijn afhankelijk van het orgaan wat is aangetast. Als bijvoorbeeld de maag is aangetast door deze kou, dan krijg je maagpijn, geen eetlust en braken. Eén van de belangrijkste ziekteverwekkers is Wind. Wind is expansief, komt in vlagen en kan snel van plaats en intensiteit wisselen. Klachten beginnen plotseling, maar kunnen ook weer snel verdwijnen. Voorbeelden zijn: allergische huidaandoeningen, urticaria, epilepsie, acute infecties, koliek. Wind kan ook in het lichaam zelf ontstaan. De balans tussen Yin en Yang in de lever is dan verstoord en Yang heeft de overhand gekregen. Inwendige Wind is bijna altijd ‘leverwind’ en geeft o.a. hoofdpijn en trillerigheid. Een belangrijke oorzaak is woede en boosheid.

Vocht & vuur

Vocht wordt in de acupunctuur als term gebruikt bij de beschrijving van ziektebeelden. Een voorbeeld is de vieze ontsteking van de huid. Ophoping van vocht kan uiteindelijk ook leiden tot stijve gewrichten of zelf een massa (tumor). Vocht is zwaar heeft de neiging naar beneden te gaan en is troebel. Denk maar aan een moeras. Tussen Warmte en Vuur bestaat een gradueel verschil. Vuur is veel sterker en ontstaat altijd in het lichaam zelf. Uitwendige Warmte kan bijvoorbeeld in de zomer in een slecht geventileerde auto ontstaan. Hitte en Vuur ontstaan van binnenuit. Enkele oorzaken zijn emoties en ontstekingen of infecties met koorts. Vuur kan ook een zwakte verschijnsel zijn en hoeft dus niet door een ontsteking te worden veroorzaakt. Als het Yin in het lichaam te zwak is, dan laait het Yang op en geeft zo vuur.

Droogte

Als laatste ziekmakende invloed bestaat er nog droogte met de long als corresponderend orgaan. De long heeft energetisch een hechte relatie met de dikke darm. Bij droogte zie je naast een droge neus en keel dan ook harde droge ontlasting. Kou-droogte blokkeert de afweer (Wei-energie van de longen). Warmte-droogte verminderd de lichaamsvloeistoffen. Langdurige uitwendige droogte, transpireren, diarree, koorts, verdriet kunnen inwendige droogte veroorzaken.

Emotionele factoren

Binnen de acupunctuur wordt ook aandacht besteed aan de invloed van emoties op ziek zijn of worden. Elke emotie tast de energie van een orgaan aan en omgekeerd kan een disharmonie van een orgaan leiden tot een emotie. Woede beschadigd de Lever; Schrik en buitengewone Vreugde het Hart; Verdriet en Droefheid de Long; Zorgen de Milt en Vrees-Angst de Nier. Vaak zie je disharmonie in emotie ook overslaan naar een ander orgaan via de regels van de vijf-elementenleer. Een Milt-disharmonie geeft gebrek aan concentratie en kan in het uiterste geval “tegen de stroom in” de Lever aantasten en woede uitbarstingen geven bij een anders zeer rustig dier.

Bijzondere ziekteoorzaken

Voedingsadviezen behoren ook tot de traditionele Chinese Geneeskunst (TCM). Voedsel heeft vooral invloed de milt-pancreas (alvleesklier) en de maag. Ook bestaan er binnen deze geneeskunst adviezen over beweging (Tai Tji). Andere bijzondere factoren zijn: overmatige seksuele activiteit, trauma’s (ongelukken, etc.), besmettelijke ziekten, erfelijke factoren (de ancestrale energie van de ouders), stagnerend bloed en flegma. Flegma is een bijzondere vorm van vocht en wordt gezien bij stase van lichaamsvloeistoffen.

Onderzoek/resultaten

Op vele manieren is geprobeerd om de acupunctuur met natuurwetenschappelijke methoden aan te tonen. Histologisch kon men nooit het bestaan van meridianen aantonen.

Kellner (1966) heeft 1100 weefseldoorsneden met een polarisatiemicroscoop onderzocht. Op de acupunctuurpunten vond hij een opvallend aantal vrije zenuwuiteinden, lichaampjes van Meissner en Krause. Hiermee kregen de mensen die de acupunctuur willen verklaren met neurologische modellen weer meer bewijs in handen. De meeste acupuncturisten houden echter vol, dat de acupunctuur niet in directe relatie bestaat met het zenuwstelsel. Recentelijk heeft men aangetoond dat op acupunctuurpunten 10-12 maal zoveel DNA aanwezig is als op elk ander punt van de huid.

De meest in het oog springende ontdekking werd gedaan rond 1950 door Voll in Duitsland en Niboyet in Frankrijk. Ze vonden dat de elektrische weerstand van de acupunctuurpunten en de meridianen anders was dan van de omgeving. De weerstandsverschillen bleken precies te kloppen met de duizenden jaren geleden beschreven meridianen en punten. Ook bij dieren vond men plaatsen op de huid die in weerstand verschilden van de omgeving.

Placebo

Er zijn veel onderzoeken gedaan naar het effect van acupunctuur, hier volgen er enkele.

Wee Lim, Kranz en Scott (1977): Men onderzocht het effect van acupunctuur bij pijnbestrijding bij gezonde vrijwilligers. Daartoe werden de vrijwilligers in 6 groepen verdeeld, waarbij deelnemers van de zesde groep placebo-acupunctuur ontvingen. De placebo therapie bestond uit een behandeling waarbij wel op de juiste plek werd geprikt, maar niet werd gestimuleerd. Als pijnprikkel werd hitte toegepast. Men vond geen enkel resultaat bij de placebogroep; in de vijf overige groepen werd de pijndrempel significant hoger om na beëindiging van de stimulatie weer af te nemen. De onderzoekers concludeerden dat acupunctuur een nuttige aanvulling kan zijn op de bestaande pijnstillende methoden.

Turban en Ulrich (1978): een analyse van het behandelingsresultaat van acupunctuur bij 661 patiënten. De conditie van de patiënt werd tijdens, na afloop en 6 maanden na afloop van de behandeling vastgesteld. 73% van de patiënten geeft na afloop en 52% 6 maanden na afloop van de behandeling aan dat de klachten met minstens 30% zijn verminderd. De beste resultaten werden gezien bij:   A: patiënten met migraine, hoofdpijn, nekklachten en artritis   B: middelbare leeftijd   C: tussen de 7 en 14 behandelingen   D: bij relatief nog maar kort bestaande pijnen.   Er werd geen verschil geconstateerd tussen mannen of vrouwen, noch tussen de vier acupuncturisten.

Ter Riet e.a. (1989)deden een groot opgezet literatuuronderzoek naar de werkzaamheid van acupunctuur bij respectievelijk rugpijn, nekpijn, migraine, spanningshoofdpijn, aangezichtspijn, astma verslavingen. In totaal werden 91 gecontroleerde studies beoordeeld. De kwaliteit van de verschillende onderzoeken was in het algemeen laag. De eindconclusie luidt dat het effect van acupunctuur nog allerminst is aangetoond. Dit geldt voor alle onderzochte klachtencategorieën. Voorts werd aannemelijk gemaakt dat de effectiviteit van acupunctuur daalt naarmate de kwaliteit van het onderzoek stijgt.

Wu Y,Liu C, Chen Q, dec. 1999, samenvatting. Origineel in Chinees. Onderzochten het effect van acupunctuur op de regulatie van enzymen (ACHE,SDH en ACP) bij beschadigd ruggenmerg van ratten. Ze kwamen tot de conclusie dat acupunctuur deze enzymen reguleerde en zo de achteruitgang en het herstel van de neuronen gunstig beïnvloed.

Er bestaan nog meer onderzoeken op het gebied van veterinaire acupunctuur, maar de meeste artikelen bestaan uit een beschrijving van een aantal ziektes die met een bepaalde behandeling succesvol zijn genezen (casuïstiek). Aangezien er nog steeds geen goede placebo acupunctuur behandeling is ontwikkeld is het moeilijk om een controle groep te krijgen. Dit nog afgezien van het feit of het wel ethisch is om niet te behandelen. Hiernaast kunnen, vanuit de filosofie van de acupunctuur, dezelfde klachten totaal andere achtergronden en behandeling nodig hebben. Dit staat haaks op de protocolisering binnen de reguliere diergeneeskunde en maakt het onderzoek ook extra moeilijk.