Gewrichtsklachten
Een aantal gewrichtsklachten zullen worden besproken. Verder wordt er uitleg gegeven over alternatieven die in de diergeneeskunde gebruikt worden bij de behandeling. De algemene symptomen van gewrichtsklachten bij dieren zijn: kreupel/mank, pijnuitingen, onwillig om te lopen of springen, soms plotseling uitvallen naar eigenaar, stram, “startkreupel”, opgezette of verdikte gewrichten, “kraken”van de gewrichten tijdens bewegen, soms ziek. Gewrichtsklachten lijken bij het paard en de hond vaker voor te komen. Toch ben ik zelf van mening dat er zeker ook veel katten en bijvoorbeeld konijnen met chronische gewrichtsklachten rondlopen.

Heupdysplasie
Heupdysplasie is een misvorming met als gevolg degeneratie van het heupgewricht (coxofemoraal). De symptomen zijn afhankelijk van de mate van instabiliteit en hoe ver de ziekte al is ontwikkeld. Vanaf 3 maanden leeftijd kunnen er al problemen ontstaan bij het lopen. Vaak zie je “slungelige” honden die een beetje zwalkend lopen met de achterhand en daar ook slecht gespierd zijn. Op oudere leeftijd komen de symptomen vaak naar voren door de slijtage van het gewricht. Dit kun je op de rechterkant van de tekening ook duidelijk zien. De heupkop is niet meer mooi rond, vaak zie je op de randen van het bekkenkommetje ook botaangroei. Heupdysplasie is een aangeboren te grote beweeglijkheid in het gewricht. Hierbij beweegt de kop van het bovenbeen te ruim in het kommetje van het bekken. Hierdoor krijg je steeds kleine beschadigingen deze beschadigingen kunnen op zichzelf of in elk geval op latere leeftijd aanleiding geven tot bewegingsproblemen.

Heupdysplasie (HD) is van vele factoren afhankelijk. Het kan best zijn dat een hond met aanleg door middel van regelmatige beweging en gewichtscontrole geen klachten krijgt. De diagnose wordt gesteld op grond van de symptomen en röntgenfoto’s. De HD controlefoto’s worden over het algemeen rond de 12 tot 18 maanden leeftijd genomen. Dit is helaas niet een waterdicht systeem. Gelukkig komt het omgekeerde ook voor: in Amerika werd bij 68 honden op jeugdige leeftijd HD geconstateerd, slechts 24 % had problemen bij het lopen 4,5 jaar later. Een ander probleem bij de diagnose van HD is dat er honden zijn met op de foto erg slechte heupen, maar zonder problemen bij het lopen. Ook is gebleken uit een onderzoek dat bijvoorbeeld de ervaren kniepijn onafhankelijk was van de mate van gewrichtsslijtage.
Daarnaast zijn er nog andere aandoeningen waarbij een hond net zulke symptomen kan vertonen als bij HD. Ook rug en knieproblemen kunnen de (mede) oorzaak van het afwijkende lopen zijn. Helaas zijn ook deze aandoeningen niet altijd even goed te diagnosticeren.
Samenvattend betekend dit dat de diagnose niet altijd zo eenvoudig is en vooral is gebaseerd op lichamelijk onderzoek.
De therapie bestaat in eerste instantie meestal uit pijnbestrijding. Het kan ook zijn dat er besloten wordt om de hond te opereren. Hierbij worden diverse technieken gebruikt met als doel de aansluiting van de kop van het bovenbeen in het kommetje van het bekken te verbeteren. Soms wordt de heupkop in zijn geheel verwijderd. Fysiotherapie, gewichtscontrole en zwemmen zijn even belangrijk in de behandeling van HD. Wat kunt u zelf doen? Zoals al genoemd kan aanleg tot HD veel sneller en heftiger voor klachten zorgen bij honden met overgewicht en onregelmatige beweging (door de weeks het pleintje en in het weekend lange strandwandelingen). Dus absolute gewrichtscontrole en regelmatige beweging. Ook de juiste voeding en beweging als pup zijn zeer belangrijk. Rechtlijnig lopen langs de fiets, liever 4 keer per dag dan 2 x per week trainen, geen spelletjes op een gladde vloer, geen traplopen zeker als jonge hond niet, zijn enkele voorbeelden.

Alternatieve behandeling van heupklachten
In grote lijnen is dit hetzelfde als al beschreven bij het algemene verhaal over alternatieve benadering van gewrichtsklachten. Binnen de acupunctuur zijn er een toenemend aantal veterinairen die overgaan tot het implanteren van goudkorrels. De plaatsen waar de goudkorrels gezet worden en de toegepaste methode verschilt per dierenarts. (zie röntgenfoto hiernaast, de lichte plekjes zijn de goudkorrels)

Osteochondrose is een afwijking waarbij het gewrichtskraakbeen niet normaal ontwikkeld. De meest voorkomende plaats waar dit gebeurt is de schouder, elleboog, bovenbeen en hak. Het verdikte abnormale kraakbeen is gevoeliger voor beschadiging en kan zelfs loslaten, dan spreekt men van OCD. Hoewel de ziekte erfelijk is hangt de ernst ook af van de voeding, beweging, et cetera. Het komt vooral voor bij grote hondenrassen. De 1e symptomen kunnen al op 4 maanden leeftijd verschijnen. De hond is dan wisselend mank op 1 of meer poten. Soms is hij een langere periode mank. De uiteindelijk diagnose wordt met behulp van een röntgenfoto gemaakt. Chirurgie wordt zeker overwogen bij OCD van de elleboog. Bedoeling van de operatie is om de losse kraakbeenflap te verwijderen en zo achteruitgang van het gewricht te remmen. Verder worden er pijnstillers gegeven. Corticosteroïden zijn in dit geval gecontraindiceerd, omdat ze de groei van het kraakbeen remmen.

Wat kunt u zelf doen?
Geen extra calcium of vitamine D preparaten geven. Honden niet te snel laten groeien, niet te dik laten worden en regelmatige beweging geven. Niet meer fokken met het teefje waarvan deze pups met OCD zijn. Indien de diagnose vroeg wordt gesteld, kan geprobeerd worden om met beperkte beweging en voeding het loslaten van het kraakbeen te voorkomen (tot een leeftijd van 6 maanden).

Reuma is bij dieren zeer zeldzaam, er zijn wel enkele gevallen gerapporteerd, vooral bij de hond. De oorzaak is niet bekend. Lichaamseigen eiwit veranderd en stimuleert op die manier een afweer-reactie tegen het gewrichtskraakbeen. De symptomen variëren en zijn: ochtendstijfheid, ontsteking en zwelling van de gewrichten, soms niet eten en koorts. De diagnose is niet voor 100% zeker. De bloedtest geeft zowel vals positieve als vals negatieve resultaten. De waarschijnlijkheidsdiagnose wordt gesteld indien het dier een aantal symptomen vertoond (inclusief veranderingen op de röntgenfoto). De reguliere behandeling bestaat uit het blokkeren van de afweerreactie. Dit kan in eerste instantie met NSAID’s (Rimadyl, metacam, etc.)  geprobeerd worden. Indien dit niet of onvoldoende werkt, dan worden vaak corticosteroïden gegeven. Naast reuma zijn er nog diverse andere oorzaken die een vergelijkbaar beeld kunnen geven, zoals de ziekte van Lyme.

Artrose en andere gewrichtspijnen
Artrose eigenlijk een typische Nederlandse term en er wordt chronische gewrichtsverandering mee bedoeld. Deze verandering in het gewricht betekend dat het kraakbeen sneller verdwijnt dan dat het wordt opgebouwd. Als reactie komen er vaak ontstekingscellen vrij in het gewricht. Er zijn diverse oorzaken van deze gewrichtsproblemen. Enkele voorbeelden zijn: ouderdom, aangeboren afwijking aan het gewricht zoals OCD, door een ongeluk, infectieus. De symptomen zijn dus ook afhankelijk van de plek en de oorzaak. Sommige dieren kunnen slechts af en toe kreupel lopen, of alleen bij slecht weer problemen krijgen. De diagnose wordt gesteld aan de hand van het beeld, het lichamelijk onderzoek en als aanvulling een röntgenfoto van het gewricht.

Tekenziekte
De ziekte van Lyme wordt overgebracht door de beet van een teek. Hierbij kan de spirocheet (soort bacterie) Borrelia burgdorferi overgebracht worden. Als de hond de ziekte gaat vertonen, dan zie je meestal kreupelheden, die vaak een wisselend verloop hebben. Deze honden kunnen ook koorts krijgen en ziek zijn. Soms zijn de honden alleen maar stram en stijf zonder duidelijk pijnlijke plekken. Experimenteel kan het 2 tot 5 maanden duren voordat een infectie symptomen geeft. De mooie rode plek (erythema migrans)zoals bij mensen zie je bij de hond niet. Er zijn zeldzame meldingen van infecties bij katten, koeien en paarden. In Amerika in een gebied waar de ziekte algemeen voorkomt, ontwikkeld ongeveer 5% van de seropositieve honden de ziekte. In Nederland komt B.burgdorferi algemeen voor, zowel bij stadshonden als jachthonden. Slechts een klein deel ontwikkeld ook klachten. De diagnose is dus ook niet eenduidig te stellen op bloedonderzoek alleen.

Knieklachten
De meest voorkomende knieklachten zijn patella luxatie en het scheuren van de voorste kruisbanden. Patella luxatie komt het meest voor bij kleine hondenrassen (Yorkshire Teriër, Chihuahuas). Meestal verschuift de knieschijf naar binnen of naar beide kanten. Bij katten komt het zelden voor. Het kan al voorkomen vanaf de geboorte. Het hondje kan continue, of af en toe op 3 poten lopen. Pijnlijk indien de patella op de rolkam van de knie komt te liggen en deze wordt gestrekt. Het is erfelijk. Indien de hond er duidelijk last van heeft, dan zijn er diverse chirurgische methodes waardoor de patella beter op zijn plaats blijft zitten. Op den duur heeft de hond een grotere kans op artrose van het gewricht. Overgewicht moet daarom worden vermeden.
Kruisbanden geven voor-achterwaartse stabiliteit aan het kniegewricht. De voorste kruisbanden kunnen scheuren door verdraaiing of overstrekking van het gewricht. O.a. bij boxers en Rottweilers waarschijnlijk een erfelijke component. Symptomen: acuut mank en niet belasten van de achterpoot, “schuiflade fenomeen”, chronisch wisselend mank, soms moeilijk te diagnosticeren, vooral bij gespierde honden. Op den duur artrotische veranderingen. In 50 % van de gevallen is ook de meniscus beschadigd. Chirurgie (zeker bij honden zwaarder dan 15 kilo) versneld het herstel. Rust, gewichtscontrole kan ook herstel geven, maar dat kan wel 6 maanden duren. Ook in dit geval zal het gewricht op den duur artrose gaan vertonen.

Knieklachten alternatief
In een aantal gevallen is het nodig om het gewricht chirurgisch te stabiliseren. Voor en na de operatie kan Arnica gegeven worden om het herstel te bevorderen. Bij acute pijn kan bijvoorbeeld ook een zwavelhoudende olie/zalf op het gewricht gemasseerd worden. Op den duur zal er artrose ontstaan in het gewricht dit kan met glucosamine – en hyaluronzuur houdende voedersupplementen deels ondervangen worden. De pijn kan ook heel goed met acupunctuur worden verlicht. Verder zijn er diverse natuurlijke voedersupplementen, waarmee de spieropbouw en dus ook de stabiliteit van het gewricht, verbeterd kan worden.

Alternatieve behandeling van gewrichtsklachten
Het belangrijkste bij de behandeling is om een dier zo goed mogelijk pijnvrij te krijgen en het liefst ook nog voldoende bespiering te laten opbouwen om zo de slechte gewrichten te kunnen ondersteunen. Er bestaan een aantal natuurlijke ontstekingsremmers zoals onverzadigde vetzuren om de pijn te verzachten. Tegen de verkrampte spieren helpt massage met bijvoorbeeld zwavelhoudende olie. Ook bestaan er voedings-supplementen die de gewrichten zelf ondersteunen, zoals glucosamine en hyaluronzuur. Naast wat u zelf kunt doen zijn er ook diverse mogelijkheden om uw dier therapeutisch te laten ondersteunen. Behalve homeopathie en acupunctuur zijn er nog diverse andere therapieën die hier niet verder worden beschreven.

Homeopathische behandeling van gewrichtsklachten
Belangrijk bij de keuze van een homeopathisch middel is hoe de symptomen van de gewrichtsklachten zijn en hoe deze reageren op bijvoorbeeld koude of rust. Een bekend middel is bijvoorbeeld Arnica wat gegeven wordt bij wat grotere bloeduitstortingen na een klap, val of verstuiking. Arthrose bij de oude hond kan onder andere met het middel harpagophyticum behandeld worden. Bovenstaande middelen en nog veel meer staan uitgebreid beschreven in het boek van Atjo Westerhuis welke ook in de literatuurlijst vermeld staat.

Behandeling van gewrichtsklachten met acupunctuur
Veel klachten die worden aangeboden voor een acupunctuur behandeling hebben te maken met bewegingsproblemen. Vanuit de Chinese theorie bestaan er vijf verschillende soorten gewrichtsontstekingen. Pijn die wisselend van plek en intensiteit is, is een andere pijn dan de intense pijn die verergerd bij koud weer. Alle pijn (ook wel Bi-syndroom genoemd) is volgens de Chinese theorie begonnen met een stagnatie van Qi. Dit kan door een ongeluk, maar ook door kou gebeurd zijn. Afhankelijk van hoe de pijn is en de verdere bevindingen van het hele dier wordt er gekozen voor een bepaalde behandeling. Om een voorbeeld te geven. Wisselende pijn heeft een duidelijk aspect van het element wind. De behandeling zal dan ook punten en kruiden bevatten die deze wind weer zal verbannen. Een andere mogelijkheid is om bij steeds terugkerende problemen een permanente stimulatie te geven door het implanteren van goudkorrels op de plek van de acupunctuurpunten.

Kou is in de winter een belangrijke ziekmakende factor. Kou wordt ingedeeld bij de Yin-energie, in het lichaam verminderd het de Yang-energie. Kou beïnvloed ook de nierenergie met naast lichamelijke problemen zoals pijn in de onderrug, menstruatiestoornissen en koude ledematen ook angst. Omgekeerd kan angst op zijn beurt de nier-energie weer beïnvloeden.
Uitwendige kou valt het oppervlak aan. De patiënt ziet bleek, is huiverig, heeft koude ledematen, dunne ontlasting en heldere urine. Inwendige kou wordt veroorzaakt door angst, koud voedsel en uitwendige kou. Symptomen zijn afhankelijk van het orgaan wat is aangetast. Als bijvoorbeeld de maag is aangetast door deze kou, dan krijg je maagpijn, geen eetlust en braken.

Eén van de belangrijkste ziekteverwekkers is Wind. Wind is expansief, komt in vlagen en kan snel van plaats en intensiteit wisselen. Klachten beginnen plotseling, maar kunnen ook weer snel verdwijnen. Voorbeelden zijn: allergische huidaandoeningen, urticaria, epileptie, acute infecties, koliek. Wind kan ook in het lichaam zelf ontstaan. De balans tussen Yin en Yang in de lever is dan verstoord en Yang heeft de overhand gekregen. Inwendige Wind is bijna altijd ‘leverwind’ en geeft o.a. hoofdpijn en trillerigheid. Een belangrijke oorzaak is woede en boosheid.